|
билан ҳам шартнома туздилар. Шунинг учун агар уруш қилинадиган бирон қавм маълум йилларгача ҳеч нарсасиз ярашув талаби билан чиқса халифа буни кўриб чиқади. Агар буни мусулмонлар учун – уларнинг шавкат-қудратини кучайтириш ёки бошқа нарса учун – яхшилик деб билса талабни қабул қилади. Бунга далил Аллоҳ Таолонинг ушбу қавлидир:
وَإِن جَنَحُواْ لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَهَا
«Агар улар сулҳга майл қилсалар, сиз ҳам унга мойил бўлинг» [Анфол: 61]
Яна бир далил шуки, Росулуллоҳ с.а.в. Ҳудайбийя йилида Макка аҳли билан ўзи ўртасидаги урушни маълум муддатга тўхтатиш тўғрисида улар билан сулҳ туздилар. Росулуллоҳ с.а.в.га Хайбар аҳли билан Макка аҳли мусулмонларга ҳужум қилиш тўғрисида тил бириктиришгани ҳақидаги хабар етиб келиши шу сулҳ тузилишига сабаб бўлди. Шундан сўнг Пайғамбаримиз с.а.в. Қурайш билан ярашув битими тузиб Хайбарга қарши уруш қилиш учун кетдилар.
Жоиз бўлган барча ярашув битимларини тузиш ёки тузмаслик масаласи халифанинг раъйи ва ижтиҳодига ҳавола қилинади. Чунки халифа мулоҳаза юритувчи қилиб тикланади. Энг аввало мусулмонлар куч-қудратини сақлаб қолиш ҳам мулоҳаза сирасига киради. Масалан халифа – агар кофирлар куч-қудратга эга бўлса ёки кучли бир қавмга зарба етказиш учун дорул ҳарб ичкарисига кириб бориш керак бўлса – ярашув битимида мусулмонлар учун манфаат бор деган фикрга келиши, шунинг учун ўзининг йўлида тўғаноқ бўлиб турган кимсалар билан ярашув битими тузишдан бошқа илож йўқ деб билиши мумкин. Демак бу масала халифа раъйига ҳавола қилинади. Халифа нима қилиш кераклигини мусулмонлар учун нимани яхшилик деб билса шунга қараб белгилайди. Шунинг учун агар ярашув битими мусулмонлар учун яхши бўлмайдиган бўлса кофирлар билан ярашиш тўғри бўлмайди. Бунга далил Аллоҳ Таолонинг ушбу қавлидир:
فَلَا تَهِنُوا وَتَدْعُوا إِلَى السَّلْمِ وَأَنتُمُ الْأَعْلَوْنَ
«Бас (эй мўминлар), сизлар сусткашлик қилмангиз ва ўзларингиз устун бўлган ҳолларингизда (кофирларни) ярашга ҳам чақирмангиз!» [Муҳаммад: 35]
276-бет
Бетлар: 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434